Zaburzenia somatomorficzne polegają na tym , że osoby nimi dotknięte odczuwają objawy sugerujące istnienie somatycznych problemów medycznych, choć nie ma żadnych organicznych podstaw uzasadniających występowania takich problemów.
Wśród zaburzeń somatomorficznych wyróżniamy :
- zaburzenia somatyzacyjne
- hipochondrie
- zaburzenia bólowe
- zaburzenia konwersyjne
Zaburzenie somatyzacyjne
Charakteryzuje się wielorakimi skargami na długotrwałe schorzenia fizyczne, mające swój początek przed trzydziestym rokiem życia, które są niedostatecznie wyjaśnione niezależnymi potwierdzeniami choroby somatycznej lub zranienia i które prowadzą do leczenia i znaczącego pogorszenia jakości życia.
Osoba cierpiąca na to zaburzenie jest przekonana , że cierpi na nie odkrytą jeszcze chorobę. Dobre wyniki badań nie uspakajają jej lecz prowokują do zmiany lekarza lub terapii. Diagnozuje się u rzeszy specjalistów, wymusza badania. Reaguje złością, gdy lekarz dopatruje się przyczyny objawów somatycznych w problemach natury psychicznej, nie podejmując właściwej konsultacji psychiatrycznej.
Hipochondria
Pacjenci z hipochondrią wykazują nadmierne i nienaturalne zainteresowanie swoim zdrowiem i procesami fizjologicznymi. Hipochondrycy interesują się medycyną, często czytają fachową literaturę, rozpoznają u siebie większość znanych ze słyszenia chorób. Nie skarżą się na objawy lecz koncentrują się na własnym zdrowiu, odczuwają irracjonalny strach przed chorobą. Hipochondrycy są podatni na reklamy leków dostępnych bez recepty, które kupują i zażywają w celu poprawienia swojego zdrowia zwykle bez refleksji , pilnej potrzeby i konsultacji z lekarzem.
Ważne jest , że hipochondrycy mimo swojego przekonania, że chorują na poważną nieodkrytą chorobę nie czują przesadnego lęku i strachu przed tą chorobą. Stan fizyczny ich osób jest dobry, w wywiadzie lekarskim nie symulują tylko świadomie udają lub wyolbrzymiają objawy. Hipochondria może być postrzegana jako specyficzny rodzaj komunikacji z otoczeniem. W czasie choroby doświadcza się więcej troski i opieki od otoczenia. Jako dorosły człowiek hipochondryk poprzez swoje skupienie na odkryciu choroby będzie nieświadomie komunikował otoczeniu: zajmij się mną, zasługuję na większą uwagę i troskę, nie oczekuj , że będę się zachowywał jak zdrowy człowiek.
Zaburzenia bólowe
Objawem jest tu skarga na odczuwania długiego i ostrego bólu przy braku obiektywnych cech patologii medycznej. Zaburzenia bólowe mogą być powiązane z czynnikami psychologicznymi czyli w takich sytuacjach gdy ogólny stan zdrowia pacjenta tylko w minimalnym stopniu może być przyczyną bólu.
Zaburzeni bólowe mogą być również powiązane z ogólnym stanem zdrowia czyli w takich sytuacjach gdy ból znajduje swoje odzwierciedlenie w stanie zdrowia pacjenta lecz nasilenie odczuwanego bólu wydaje się być wyolbrzymione. Osoby z przeważającym psychogennym zaburzeniem bólowym mogą obrać styl życia inwalidy – często odwiedzają lekarzy by ustalić przyczynę odczuwanego bólu, przechodzą kilka poważnych operacji mających na celu wyjaśnienie odczuwanego bólu – na darmo przyczyna doznawanego cierpienia nadal pozostaje poza ich zasięgiem. Wielu pacjentów niestety niszczy swoje zdrowie na skutek licznych operacji oraz na skutek uzależnienia od środków uśmierzających ból.
Zaburzenia konwersyjne
Zwane inaczej histerią charakteryzują się tym , że bez żadnej patologii organicznej pojawiają się objawy jakiegoś uszkodzenia fizycznego albo utraty kontroli przypominające czasami zaburzenia neurologiczne takie jak : paraliż części ciała, częściowa lub całkowita ślepota, tiki, sztywność stawów, afonia, mutyzm, konwulsje podobne do epileptycznych( zachowana kontrola nad zwieraczami, rzadko ranią się podczas upadku, rzadko mają atak w samotności), . Objawy te służą najczęściej usprawiedliwieniu ucieczki od niewygodnej stresującej sytuacji . Zaburzenia te były częste wśród żołnierzy – objawy konwersyjne takie jak paraliż nóg pozwalały żołnierzom uniknąć dalszej walki i powrót do domu bez przykrych konsekwencji.
Leczenie
Wielu z pacjentów przekonanych o prawdziwości swoich objawów odmawia leczenia psychoterapeutycznego.
Psychoterapia w przypadku zaburzeń somatomorficznych daje duże szanse na powrót do zdrowia. Podczas psychoterapii pacjent wraz z terapeutą starają się dociec dlaczego pacjentowi łatwiej znieść ból fizyczny zamiast bólu związanego z przeżywanymi trudnymi emocjami, od czego pacjent może chcieć uciec w chorobę, jakie treści psychiczne są zakrywane objawami fizycznymi, co oznacza w jego życiu fakt, że traci kontrolę nad swoim ciałem itp.
Lekarze pierwszego kontaktu są coraz bardziej świadomi co może dolegać ich niezdiagnozowanym pacjentom; coraz częściej kierują swoich pacjentów do psychiatry lub psychoterapeuty uznając , że pacjenci poprzez swoje objawy (nieuzasadnione organicznie ) komunikują potrzebę troski, opieki , ucieczki, lęku. Potrzeby te można powoli i systematycznie odkrywać w gabinecie psychoterapeutycznym.
na podstawie: „Psychologia zaburzeń” – Robert C. Garson, James N. Butcher, Susan Mineka.
